O ¶νθρωπος Που Γελά
Τρία είναι στη σύγχρονη εποχή τα δαχτυλίδια της δουλείας που φοράνε στους πολίτες οι ¶ρχοντες των Δακτυλιδιώνένα στο δάχτυλο
ένα στο αυτί
κι ένα στη μύτη.
Κι έτσι, ο καθένας ξέρει τη θέση του στον κόσμο τούτο, ακριβώς όπως στον καιρό τους ήξεραν και οι Ρωμαίοι τη δική τους. Οι πληβείοι φορούσαν το δαχτυλίδι του πολίτη στον δείκτη, οι πατρίκιοι το ασημένιο μισοφέγγαρο στον αβρό τους αστράγαλο και οι δούλοι ό,τι ήθελαν τα αφεντικά τους στο ισχίον τους.
Έτσι είναι ο κόσμος! Θέλει τάξη για να πορευθεί και, κάθε φορά, «νέα Τάξη». Μόνον στον αιώνα μας ευαγγελίσθηκαν τη «Νέα Τάξη» ο Χίτλερ κι ο Μουσολίνι για να την επιβάλουν τελικώς ο Ρήγκαν, η Θάτσερ και ο Μπους. Όποιος παρεκτρέπεται σταυρώνεται, καθώς σταύρωσε ο Κράσσος 6.179 εξεγερμένους δούλους, συντρόφους του Σπάρτακου, καθ’ όλον το μήκος της Αππίας Οδού
με απόλυτη ρωμαϊκή τάξη: ένας σταυρωμένος κάθε 62 πόδια, ήτοι ακριβώς 18 μίλια - όσο δηλαδή θα έπρεπε και μπορούσε να διανύει μια λεγεώνα με πλήρην οπλισμό εκστρατείας σε μία μέρα.
Δύο δούλους που περίσσεψαν ο Κράσσος (αφού επέπληξε αυστηρά τους μηχανικούς του για το λάθος τους) τους έστειλε να σταυρωθούν στην αρχή της σειράς των σταυρών για να μη διασαλευθεί η τάξη τους. Είναι, ύστερα από κάτι τέτοια, να απορεί κανείς γιατί οι Ρωμαίοι διέπρεψαν ως μηχανικοί υδραγωγείων, οδών, αμφιθεάτρων και κάθε είδους εργολαβίας και μεγάλου έργου της εποχής τους;
***
Τα τρία δακτυλίδια λοιπόν, για να επιστρέψουμε στην εποχή μας, της δουλείας στην οποίαν περιέρχονται σήμερα οι πολίτες όλων των δημοκρατιών είναι
ο δανεισμός
η διαφήμιση
και η τηλεθέαση.
Ο δανεισμός. Αυτήν τη στιγμή, μόνον στη χώρα μας των δέκα εκατομμυρίων πέντε εκατομμύρια πιστωτικές κάρτες χρωστούν 7,6 δισεκατομμύρια Ευρώ. Το ποσόν είναι αστρονομικό. Προσέτι, με τα στεγαστικά δάνεια και τα πάσης άλλης φύσεως αντίστοιχα, έχουμε φθάσει ώστε πάνω απ’ το 80% των νοικοκυριών της χώρας να είναι αναγκασμένο να καταβάλλει πάνω απ’ το 40% του εισοδήματός του μόνον για την εξυπηρέτηση των τοκοχρεωλύσιων.
Ο δανεισμός της μεσαίας τάξης διευρύνεται συνεχώς, ενώ της εργατικής είναι ήδη πατόκορφος - οι πολίτες έχουν αποκτήσει «συνέταιρο στο μεροκάματο», όπως έλεγαν οι παλιοί, εφ’ όρου ζωής, τις Τράπεζες. Για πρώτη φορά από Κτίσεως Αγρινίου φθάσαμε ο ιδιωτικός δανεισμός στη χώρα να υπερβαίνει τον βιομηχανικό!
Σε κοινωνίες πιο προχωρημένες απ’ τη δική μας, στη λεγόμενη «νέα οικονομία», όπως στις ΗΠΑ, ο δανεισμός έχει φθάσει σαν άλλο μαχαίρι στο κόκκαλο - ήδη πολλοί φοιτητές σπουδάζουν με δάνεια κι αποφοιτούν χρεωμένοι για πολλά χρόνια, σχεδόν έως την (καθόλου σίγουρη, ιδίως στις αγγλοσαξoνικές κοινωνίες) σύνταξη.
Χρέη για τις σπουδές, δάνειο για το σπίτι, δάνειο για το αυτοκίνητο, στο τέλος για τη δόση του ή των δανείων τα κάνεις όλα - γίνεται η δόση του δανείου κύριος παράγων επιλογών, συμπεριφοράς, τρόπου ζωής, στάσης ζωής, ένας παράγων που τσαλακώνει ή διαμορφώνει
αρχές
όνειρα
φόβους
ελπίδες.
Δεν είναι μόνον ότι τα δάνεια είναι εθιστικά σαν τα ναρκωτικά, δεν είναι μόνον ότι βυθίζεσαι όλο και πιο πολύ από το ένα στο άλλο για να ξεπληρώσεις το προηγούμενο, δεν είναι μόνον το άγχος για να ξεμπλέξεις και ταυτοχρόνως η αγωνία καθώς μπλέκεις όλο και πιο πολύ, είναι η ίδια η δόση (του δανείου) καθ’ εαυτήν απαιτητή και απαιτητική, όπως τα λεφτά για τη δόση της πρέζας.
Με τα χρόνια (και τα επιτόκια) η ζωή του πολίτη μετατρέπεται σε ένα διαρκώς ανοιχτό, αδηφάγο τεφτέρι που τον υποχρεώνει σε πράγματα που πιθανόν να μισούσε, την υποταγή, τη μοιρολατρία, τις φρούδες ελπίδες, τον πειρασμό της αρπαχτής, τη φενάκη του τζόγου, την τελική του χειραγώγηση, ώσπου η
ζωή του να του γίνει μια ξένη.
.....................................................................................................................................................
Διαφήμιση. Σε όλα τούτα κι άλλα τόσα, η Κίρκη του!
Η πρέζα του. Η αποβλάκωσή του. Ζει μαζί της τη ζωή των άλλων, την ψευδαίσθηση της γκλαμουριάς, σύρεται να καταναλώσει κι άλλο
και άλλα
κι άλλο
και άλλα
τον εαυτό του, τον διπλανό του, το μυαλό του. Με μια σειρήνα παντού, στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο, στις εφημερίδες, να του λέει ότι, αν ξοδέψει 10.000 για κάτι, «κερδίζει» 2.000, διότι δεν του το πουλάνε 12.000! Nα τρέχει
κυνηγώντας την ουρά του. Κι άλλο ρολόι, νέο αυτοκίνητο, κουστούμι της μόδας, φετινή γραβάτα - ούτε φράγκο για βιβλία, ούτε δίφραγκο για ταξίδια, εκτός αν είναι «διακοπές», «γουήκ εντ», «σαλέ» ή «σουίτα»...
Με τη διαφήμιση να απευθύνεται σε ότι πιο πρωτόγονο και αταβιστικό φέρει μέσα του ο καθένας και μπορεί να ενεργοποιήσει την καταναλωτική του βουλιμία, όπως ο ανταγωνισμός -θέλω καλύτερα έπιπλα για το παιδί μου κι άλλα τέτοια ευγενικά- πριν καν κανείς το καταλάβει μιλάει στις παρέες με τους φίλους του μόνον
για κινητά,
πιστωτικές
και μοντέλες.
Αυτοί οι ίδιοι, η μια γενιά πριν, που μιλούσαν για ηθοποιούς, σινεμά, ιδέες, βιβλία, ζωγράφους, πολιτική, σχέσεις, συγγραφείς, τραγουδιστές, μουσική, ταξίδια, εκδρομές, ανθρώπους, ανάγκες, ιστορία, ιστορίες, ποίηση, τώρα
οι ίδιοι ή οι νεώτεροι
μιλούν για
κινητά,
πιστωτικές
και παπαριές.
Βεβαίως πλην Λακεδαιμονίων. Αλλά πόσοι πια είναι αυτοί οι Λακεδαιμόνιοι και γιατί βλέπουν διαρκώς Μήδους, ραγιάδες, Συβαρίτες, γραισκύλους, λαμόγια, μιζαδόρους, αεριτζήδες και παπαγαλάκια να διαβαίνουν;
Η τηλεθέαση, θα μου πείτε.
Μάλιστα.
Κάνει το μυαλό τυρί.
Λέγε–λέγε ο Πρετεντέρης, κούνα-κούνα η Πάνια, καθώς έχεις γυρίσει χώμα από τη δουλειά στο σπίτι, δεν θα κάτσεις δα να δεις «Τα Όνειρα» του Κουροσάβα, θα δεις ό,τι σου λέει ότι βλέπεις η AGB. Λέγε-λέγε η AGB, δεν έχει σημασία πια τι είσαι, αλλά τι λένε οι άλλοι ότι είσαι. Αφήνεσαι κι εσύ, πας με το ποσοστό, βλέπεις Καρατζαφέρη και Παπατσάκαλο, μπερδεύεται μες στο μυαλό σου γλυκά το κανάλι όπου ήταν πέρσι η κυρία Στάη με αυτό που είναι τώρα και ξέχασες να τη δεις χθες, σου διακόπτουν τον ειρμό με διαφημίσεις, σκορπάει το μυαλό σου, φτου το δάνειο τρέχει και το παιδί, α το παιδί...
... τριάντα χρονώ με δυο πτυχία ακόμα άνεργο, η κόρη διορίσθηκε (με δυο πτυχία κι αυτή), αλλά με… 700 Eυρώ τον μήνα, ακόμα πρέπει να τσοντάρω, τι μαλακίες λέει τώρα ο Γιακουμάτος
αλλάζεις κανάλι, πάλι ο Γιακουμάτος σε ριπλέυ απ’ το πρωινάδικο άλλου καναλιού να σκυλοβρίζεται με τον Πρωτόπαπα, ποιος σου έφαγε περισσότερη σύνταξη, ποιος σου γάμησε τη ζωή λιγότερο και τι ελπίδες έχεις
αν οι Κατακουζηνοί
διαδεχθούν ξανά τους Κομνηνούς
αν θα σου κλέψει την κότα ο πληβείος τριβούνος με το δακτυλίδι του πολίτη στον δείκτη ή ο πατρίκιος κυαίστορας με το αδερφίστικο μισοφεγγαράκι στον αστράγαλο, μην σκέφτεσαι έτσι, δεν είναι
σωστό να λες «αδερφίστικο» και πάνω στη φάση, ενώ το σήριαλ με τους γκαίη έχει αρχίσει, εσύ λαγοκοιμάσαι, σε βρίσκει η αυγή στον καναπέ
ενώ στην οθόνη η ημέρα έχει ήδη αρχίσει με κάτι επαναστατημένους εικαστικούς να δίνουν συνέντευξη στον Καμπουράκη-Οικονομέα
για τη συμμετοχή τους στην Μπιενάλε Τάδε με σπόνσορα την Τράπεζα Δείνα - δεν υπάρχει κράτος, οι επιδοτήσεις που παίρνουν τα καλά αυτά παιδιά είναι ψίχουλα.
«Επιδοτούμενη τέχνη;» πας να αναρωτηθείς ενώ φτιάχνεις τον καφέ σου, αλλά σου μένει η ερώτηση στη μέση, έχει αλλάξει θέμα ο Αυτιάς κι εσύ έχεις ήδη αργήσει για τη δουλειά...
***
Δάνεια
Διαφήμιση
Τηλεθέαση
Η Αγία Τριάς της Νέας Τάξης.
....................................................................................................................................................
Ο ¶νθρωπος Που Γελά έχει ξεμωραθεί, έχει πάθει παλιμπαιδισμό. Στήνει με τα βιβλία του οδοφράγματα μέσα στο διαμέρισμά του, πύργους με σιντί, προτειχίσματα με κόμικς, μικρούς ήρωες, ντιβιντί και πάνω τους
απλώνει στρατιωτάκια, ναπολεόντειους, κόκκινα σακκάκια της Βεγγάζης, εύζωνες, 8η στρατιά και καμπόυδες.
Κάθε μέρα ο ¶νθρωπος Που Γελά φεύγει για τον Κόκκινο Πλανήτη με τους αστροναύτες της AIRFIX, βγάζει βόλτα όλη τη δεκαετία του ’60 με τα αμερικάνικα αυτοκινητάκια της Solido, νικάει ο έρωτας στο Μπλέιντ Ράνερ και βγάζει τη γλώσσα του στις Εφτά Σφραγίδες
του φόβου
του πλούτου
της φτώχειας
της μόλυνσης
του μίσους
του τόκου
και του προδότη.
.....................................................................................................................................................
Χαρούμενος (σαν να ’χει γυρίσει ο Αχιλλέας από τις σκιές χωρίς να θυμάται ότι πήγε ποτέ κοντά τους) ο ¶νθρωπος Που Γελά ασκείται στην ολιγάρκειά του. Τουλάχιστον στα όνειρά του...
ΣTAΘHΣ Σ.